Antropologa przygody w terenie: wywiad z dr. Zbigniewem Szmytem

Doktor Zbigniew Szmyt dla niektórych wciąż może być nieznaną postacią i trudno się temu dziwić, gdyż w Zakładzie Studiów Pozaeuropejskich pracuje od niedawna, doktorat o migracjach wśród Buriatów obronił ledwie rok temu. Osią przewodnią tej rozmowy są jego badania w Republice Buriacji i Mongolii, a także w Moskwie, zapamiętanej przez niego jako przeludnioną metropolię, w której ciężko znaleźć miejsce do spania. I choć przeżył wiele przygód, to najcenniejszym wspomnieniem są spotykani wszędzie dobrzy ludzie, znajomi i przyjaciele, którzy pomagali mu w opanowywaniu obcej przestrzeni. Z wywiadu dowiemy się także, jak ewoluowała jego droga od absolwenta technikum leśnego do wykładowcy w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej i jak on sam dojrzewał jako badacz, by teraz z rozbawieniem opowiadać o błędach popełnianych przy wchodzeniu w nowe środowisko. Dlaczego warto czasem odejść od kwestionariusza i dlaczego notatki terenowe naprawdę powinniśmy sporządzać codziennie?

Wywiad przeprowadziła i opracowała Paulina Picińska.

Pomnikomania: wywiad z dr Izabellą Main

W Polsce wzniesiono statuę, której elementem jest najwyższa na świecie rzeźba przedstawiająca Chrystusa (Pomnik Chrystusa Króla w Świebodzinie). W tym samym kraju do momentu śmierci Jana Pawła II odsłonięto 230 upamiętniających go figur, a później kolejne 300 (w porównaniu do około 200 znajdujących się poza granicami Polski). Na Częstochowę z góry spogląda największa na ziemi plastikowa sylwetka polskiego papieża. Częściowo to te zjawiska, będące wyrazem mani pewnych środowisk - związanych z określoną ideologią - obejmowania wspólnej przestrzeni kontrolą symboliczną, zainspirowały rozmowę z panią doktor Izabelą Main. Co więcej, miejsca poświęcone pod budowę pomników stają się wyłączonymi z użytku martwymi sanktuariami, gdzie atmosfera nadęcia zniechęca mieszkańców do wkomponowywania tych miejsc w życie codzienne poprzez prozaiczne praktyki związane z rekreacją, odpoczynkiem czy zabawą; stanowią one jedynie scenografię oficjalnych religijno-państwowych spektakli. Opowieść dotyka również kwestii upamiętniania, sztuki w przestrzeni publicznej czy funkcjonowania parków.

Izabela Main po obronieniu na KUL pracy magisterskiej z historii, wyjechała w ramach stypendium do Budapesztu by tym razem stać się studentką Uniwersytetu Środkowoeuropejskiego. Tam dostała się na wydział historycznych studiów porównawczych, początkowo rocznych magisterskich. Pani Main za pole dochodzenia obrała sobie święta w PRL, tę tematykę kontynuowała następnie, po egzaminie magisterskim, w czasie studiów doktoranckich na tej samej uczelni. Pomimo, że raczkujący wtedy Uniwersytet Środkowoeuropejski nie oferował oddzielnych kierunków antropologicznych, doktorantka poznała pewne możliwości zastosowania antropologii w badaniach historycznych dzięki swemu profesorowi. Zachęcał on ją, by wyszła poza suchy opis faktów w oparciu o archiwalne źródła i włączyła do swojej pracy analizę dyskursów, wywiady z ludźmi o ich pamięci przeszłych wydarzeń, badanie optyki życia codziennego. Tak główne zainteresowanie pani Main, którym było świętowanie w PRLu, mogło stać się punktem wyjścia dla perspektywy pełniejszej, uzupełniającej źródłową analizę historyczną o subiektywne oraz zbiorowe aspekty pamięci, emocji, opis przestrzeni napięcia pomiędzy oficjalnymi obchodami nowych, komunistycznych świąt państwowych, starymi rocznicami patriotycznymi i świętami kościelnymi.

Dziś pani doktor Izabela Main zajmuje się głównie zjawiskiem migracji i związanymi z nim kwestiami zdrowia. Jednak nie zostawiła zupełnie tematyki historycznej za sobą. W ujęciu antropologicznym analizuje socjalistyczną przeszłość i postsocjalistyczny charakter polskiego społeczeństwa.

Nagranie, muzyka, mastering i montaż: Sebastian Mikołajczak (Bastek).

Informacje w tekście dotyczące pomników pochodzą z Wikipedii: 
[https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomnik_Chrystusa_Kr%C3%B3la_w_%C5%9Awiebodzinie], 
[https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomniki_papie%C5%BCa_Jana_Paw%C5%82a_II]. 
W nagraniu wykorzystano dźwięk „111022-polwiejska.wav” użytkownika „miastodźwięków” portalu freesound.org [http://www.freesound.org/people/miastodzwiekow/sounds/132110/].

Wywiad z prof. Posern-Zielińskim

Rozmowa z Aleksandrem Posern-Zielińskim profesorem pracującym w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM w Poznaniu. Profesor zajmuje się antropologią etniczności, polityki, religii, historią antropologii, problemami latynoamerykanistycznymi (badania społeczności andyjskich i ludności tubylczej), północnoamerykańskimi (Polonia, ludność rdzenna, imigracja) - prowadził badania m.in.: w Peru, Ekwadorze, Chile, Stanach Zjednoczonych - a także teorią przemian społeczno-kulturowych. Bada związki archeologii i etnologii. Jest redaktorem naczelnym rocznika Estudios Latinoamericanos. Od 2007 roku jest członkiem korespondentem PAN, kieruje Pracownią Etnologii Instytutu Archeologii i Etnologii PAN (oddział poznański). Uczestniczył też w pracach Międzynarodowej Unii Nauk Antropologicznych i Etnologicznych. Od 1995 roku członek Centralnej Komisji ds. Tytułu Naukowego. Był stypendystą Fundacji Kościuszkowskiej.

Wywiad przeprowadziła, opracowała i zaaranżowała Adrianna Koralewska.

Podróż winem płynąca

Krótka relacja z podróży limitowanej miesiącem trwania na trasie Turcja-Gruzja-Grecja z moim Heikkim. W drodze, najbardziej stymulujących warunkach, najbardziej sprzyjających rozmowie, poznaniu, napotkaliśmy kilka osób, z których jedne natchnęły, zaciekawiły inne irytowały. W każdym z krajów rozmowom towarzyszyły tematy przewodnie, główne. Patrząc na podróż z dystansem, widzę konkretne osoby, które, jakkolwiek patetycznie by to nie brzmiało, na zawsze będą kojarzyć mi się z duchem Turcji, Gruzji, Grecji. Turcy to Ci, którzy zawsze napoją herbatą, których gościnność, nawet przy polskiej, to niekończący się paragraf oddzielnej opowieści. To Ci, którzy przed kilkoma miesiącami zderzyli się z realiami "rewolucji", o której opowiadają z grymasem, rozgoryczeniem, łzami i wstydem, że mogłam choć w niewielkim stopniu być świadkiem tych wydarzeń. Wstydzą się, rzecz jasna, nie swoich wystąpień, ale osób przeciw którym się buntowali. Też w Turcji, na jednej z plaż, poznaliśmy walking mana, szamana, pięknego wędrowca, który od 16 lat przemierza Azję. Kilkudniowe sąsiedztwo dało sama jeszcze nie wiem jak wiele. Gruzja to dla mnie góry, to starsze kobiety, które zaskoczone bumem turystów, z dumą, zamiast emerytury wybierają nowe życie lokalnych bizneswoman. Gruzja to wina,a jej mieszkańcy to jego miłośnicy.Wywiad z Liką, znajomą z miejscowości Sighnaghi wieńczy relację z podróży. Opowiada ona o suprach, toastach, procesie produkcji wina. Kobieta niesamowita, z którą wypiliśmy litry tego trunku. A Grecja to przepiękna natura tak bardzo zepsuta turystami. Uliczna muzyka. Opowieść o tych, z którymi poczuliśmy komunię dusz i rozmowa z tą, z którą była możliwa również komunia słów.

Nagranie, edycja i aranżacja: Aleksandra Kumkowska

 

Etnologa zmagania z religijnością – wywiad z dr hab. Katarzyną Marciniak

Wywiad z dr hab. Katarzyną Marciniak, etnologiem z Zakładu Studiów Polskich i Regionalnych, poznańskiego Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej. Osią przewodnią rozmowy jest religijność. W wywiadzie, wśród osobistych wątków i opisu własnej ścieżki do antropologii, doktor Marciniak pokazuje, że nie ma nic oczywistego i banalnego w badaniu religijności. Dynamika i wielość interpretacji czy ujęć sprawia, że jest to jedno z najbardziej popularnych współczesnych zagadnień w naszej dyscyplinie. Z audycji możemy dowiedzieć się dlaczego nie zawsze tak było, a także co w przeszłości postrzegano jako kanon w studiach nad religijnością. Doktor Marciniak tłumaczy, dlaczego uważa te badania za wymagające. Dzieli się także swoimi najtrudniejszymi a zarazem pouczającymi doświadczeniami z wywiadów, które pokazują, że antropolog nigdy do końca nie jest w stanie przewidzieć co zastanie „w terenie”.  Zachęcamy do wysłuchania rozmowy, chociażby po to, żeby dowiedzieć się dlaczego temat religijności dotyczy wszystkich, nawet niewierzących i aby przekonać się, że nie możemy uwolnić się od niej nawet w cyber-świecie Internetu. 

 Wywiad przeprowadziła i opracowała: Agata Agnieszka Konczal

O neopogaństwie: wywiad z dr Mariuszem Filipem

Neopogaństwo, rodzimowiestwo to dla wielu z nas określenia osnute tajemnicą. Kojarzone najczęściej  z podejrzanymi magicznymi praktykami i radykalnym nacjonalizmem. Przez Kościół  katolicki utożsamiane z materializmem, egocentryzmem, nierzadko postrzegane jako zagrożenie dla katolicyzmu. Ze względu na niewielką skalę zjawiska w Polsce na gruncie antropologii to temat w dalszym ciągu ignorowany, przegrywający z budzącą powszechne zainteresowanie religijnością chrześcijańską.  O tym jak bogate do analizy jest to pole badawcze, o możliwościach rozumienia zjawiska opowiada dr Mariusz Filip, pracownik poznańskiego Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej. Przez ponad dwa lata uczestniczył w życiu niewielkiej koszalińskiej grupy rodzimowierców, której poświęcił swoją pracę magisterską. Na jakie trudności natrafił początkujący wówczas badacz? Jaki przydomek i status zyskał w grupie? Jak wyglądały jego relacje z poszczególnymi jej członkami? Gorąco zachęcam do wysłuchania podcastu.

Wywiad przeprowadziła i opracowała: Maria Lebioda

Stanisz w Sounds of Europe

Field recordings, trucks and an anthropologist

 

Agata Stanisz’s Transportodrone project

Many artists I spoke to for this blog emphasize that field recording is – or at least can be – a research method. What they mean usually is the research of the soundscape and the acoustic environment, sometimes also the development of one’s own listening skills and techniques. But the spectrum of topics and issues that can be researched with the use of phonography is much wider and does not need to refer specifically to the aurality.

“The interest in the aural perception of the world results from the growing amount of sound production, the development of the multichannel communication and from the digitalization of diverse cultural objects and manifestations. Unlimited possibilities of sound reproduction, archivization, manipulation and distribution lead to desintegration of former borders between sound and music, noise and silence, and the new acoustic practices create new auditive systems of knowledge and identity. In result, we witness the growth in awareness of the importance of sound in various socio-cultural processes.”

This quote comes from an abstract of dr Agata Stanisz’s lecture on the potential of sound research in anthropology, explaining quite well her approach towards using field recording in scientific study. I’m quoting her because her phonographical research practices may be quite interesting for the readers of this blog.
Dr Stanisz works and teaches at Adam Mickiewicz University in Poznań, she’s an anthropologist, one of quite many areas of her study is acoustemology. She’s also an active field-recordist, putting much focus and attention in documenting the city of Poznań from an anthropologist’s perspective.
The specifically interesting thing about her work is how much it is located on the border of documentation and art. The scientific value of her work does not disturb a great listening experience once her recordings are played out of context. For example her research on the truck drivers included her travelling throughout Europe in a truck, documenting the journeys with the recordings of the drivers’ conversations, the constant noise inside the truck cabin, as well as the parking lots’ ambience etc. Dr Stanisz has published some of her recordings on a website being a sort of road diary, a sound journal of the experience. You can listen to some of those sounds at the Transportodrone project’s website (use newer/older buttons to navigate between text, images and sound documentation of the trip).
Her other sound-related activities include sound-(and not only)-mapping of Poznań, anthropological podcast and field-recording-as-a-research-tool workshops for students. Her website (Miasto Dźwięków / The City of Sounds) is also a kind of a soundblog as you can find there occassional field-recordings she’s made in Poznań. Her profile on Freesound is a great collection of recordings of both, informative/documental and artistical nature.
More here:
http://www.miastodzwiekow.blogspot.com

autor: Marcin Barski
cytowane z: http://www.soundsofeurope.eu/eblog/field-recordings-trucks-and-an-anthropologist/