Strach kulturowy w polskich mediach: hordy dzikich obcych czy potrzebujący uchodźcy?

Wykład zorganizowany przez Centrum Badań Migracyjnych w Międzynarodowy Dzień Migrantów - 18.12.2015 pt. „Strach kulturowy w polskich mediach: hordy dzikich obcych czy potrzebujący uchodźcy?” 

Prelegenci: Karolina Norkiewicz (cz. 1), Michał Buchowski (cz. 2).

Samolecznictwo we wsi Lubnów

Podcast poświęcony jest tematyce samolecznictwa na terenie wsi Lubnów (woj. Opolskie). Przedstawiłam w nim zagadnienia związane z samolecznictwem oraz to, w jaki sposób wpływa ono na życie mieszkańców wsi. Interesują mnie również sposób łączenia wiedzy medycznej z doświadczeniem mieszkańców, co za tym idzie, sposoby łączenia medykamentów z naturalnymi sposobami leczenia. Przy wyborze tematu audycji, kierowałam się głównie wieloletnią tradycją rodzinną, która od pokoleń ceni sobie umiejętność przetwarzania ziół w celach leczniczych oraz wykorzystywania innych metod naturalnych. Temat jest mi więc bardzo bliski, ze względu na to, iż od wielu lat interesuję się jak i praktykuję lecznictwo domowe. Warto zaznaczyć, iż z ostatnio modnymi i popularnymi próbami zmiany stylu życia na zdrowy nie wiążą się tylko zmiany w diecie. Wiele osób powołuje się na sposoby swoich mam, babć, gdyż w ich odczuciu są one zdrowe i zgodne z potrzebami człowieka.

Audycję przygotowała i wyprodukowała: Maria Juszczak

Witrażownictwo jako rzemiosło artystyczne

Witrażownictwo nadal kojarzy się nam głównie z motywami biblijnymi, malowanymi twarzami świętych i Matką Boską w rozecie spoglądających na nas z kościelnych okien. Tymczasem od XIX wieku wyroby witrażownicze, częściowo dzięki działalności Louisa Comforta Tiffany’ego, stanowią ozdobę także w budynkach świeckich przedstawiając całą gamę motywów: od fauny i flory przez postaci ludzkie aż po kształty geometryczne. Witrażowników, ze względu na kosztowność wyrobów oraz niewielką liczbę mistrzów, jest naprawdę niewielu a proces samego powstawania witraża - zupełnie nieznany. Tymczasem kryje on w sobie fascynującą wiedzę z pogranicza sztuki, historii i techniki, którą posiąść można tylko poprzez mozolną i wytrwałą naukę. Ten zawód jest też silnie zmaskulinizowany, jak wiele starych rzemiosł. Tym bardziej zapraszam więc do wysłuchania opowieści o szkle, technikach, historii i samodzielnym zdobywaniu umiejętności przez kobietę – witrażowniczkę.

Autorka podcastu: Marta Rudnicka

W stronę antropologii nicości. Wykład Elizabeth C. Dunn

Wykład gościnny prof. Elizabeth C. Dunn* pt. "W stronę antropologii nicości.Humanitaryzm i uchodźstwo w Republice Gruzji" wygłoszony 26.06.2015 r. w Poznaniu. Organizatorami wydarzenia było Studenckie Koło Naukowe Etnologów oraz Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM w Poznaniu. W swoim wystąpieniu prof. Dunn zaprezentowała wyniki badań, jakie prowadziła od 2002 r. w Gruzji i będących podstawą przygotowanej przez nią książki pt. "Unsettled: Humanitarianism, Displacement, and the Problem of Being".

Na skutek inwazji armii rosyjskiej w 2008 roku, 28 tysięcy osób z Południowej Osetii – części Republiki Gruzji która postanowiła się odłączyć – stało się ofiarami polityki czystek etnicznych. W odpowiedzi na te wydarzenia, zachodni darczyńcy przeznaczyli ponad 4,5 miliarda dolarów pomocy humanitarnej, z czego 350 milionów zostało skierowanych bezpośrednio do „uchodźców wewnętrznych”. Gdy odwiedzałam obozy, w których owi uchodźcy zostali osadzeni, bardzo często słyszałam tego rodzaju sformułowania: „nie mamy niczego. Rząd i NGOsy nic dla nas nie robią. Jesteśmy sami, opuszczeni i nie mamy nic”. Dlaczego uchodźcy otoczeni przedmiotami z pomocy humanitarnej konsekwentnie twierdzą, że nic nie mają? W niniejszym wystąpieniu pokażę jak „nicość” stanowi centralną kategorię, za pomocą której wewnętrzni uchodźcy rozumieją swoje nowe życie w obozach, swój nowy status społeczny, swą nową relację z państwem oraz instytucjami międzynarodowymi. Posługując się ontologią Alaina Badiou, zademonstruję jak – wbrew najlepszym intencjom – praktyka systemu międzynarodowej pomocy humanitarnej wygenerowała cztery rodzaje pustki, które uwięziły uchodźców wewnętrznych w obozach i długoterminowym zawieszeniu ich przedłużającego się wygnania.

* Elizabeth C. Dunn - amerykańska antropolożka, autorka książki "Prywatyzując Polskę"**, obecnie wykłada geografię na Indiana University w USA. Publikowała m.in. w American Ethnologist, Slavic Review czy Antipode.

** Prywatyzując Polskę. O bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy, przeł. Przemysław Sadura, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2008 (ISBN 978-83-61006-11-4). 

*** Nagranie wykonał Jędrzej Lichota

Skąd ciało wiedziało? cz. 4

Nagrania referatów wygłoszonych w ramach II edycji Studencko-doktoranckiej konferencji „Skąd ciało wiedziało? Ucieleśnienie w naukach kognitywnych i społecznych”. Konferencja odbyła się w dniach 15-16.05.2015 w Pracowni Duży Pokój (Warszawa ul. Warecka 4/6). Organizatorem był Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego. Za konferencję oraz podzielenie się z nami nagraniami referatów są odpowiedzialni: Urszula Klimut, Rafał Rukat, mgr Piotr Litwin oraz mgr Paweł Motyka.

10. Magdalena Pietrewicz (Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej UW): "Ciało uwikłane pomiędzy etnografią a teatrem – cielesność w etnografii performatywnej"

W referacie został podjęty temat cielesności w etnografii performatywnej – metoda badawcza polegająca na połączeniu etnografii i teatru.  Autorka opowiada o cielesnym poznawaniu rzeczywistości przez badacza, który wychodzi w teren, by na własnym ciele poczuć i za pomocą zmysłów odbierać otaczający świat.

11. Zuzanna Katarzyna Czerwińska (Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW): "Ciało to ja. Ucieleśnienie w teorii i praktyce psychoterapii Gestalt "

W referacie omówione zostaje znaczenie ciała w procesie psychoterapii Gestalt w ujęciu J. I. Kepnera. Autorka analizuje w nim, w jaki sposób przedstawione założenia teoretyczne realizują się w praktyce terapeutycznej.

12. Rafał Rukat (Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW): "Etnograficzne badania nad Marszem Niepodległości w perspektywie ucieleśnienia"

Skąd ciało wiedziało? cz. 3

Nagrania referatów wygłoszonych w ramach II edycji Studencko-doktoranckiej konferencji „Skąd ciało wiedziało? Ucieleśnienie w naukach kognitywnych i społecznych”. Konferencja odbyła się w dniach 15-16.05.2015 w Pracowni Duży Pokój (Warszawa ul. Warecka 4/6). Organizatorem był Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego. Za konferencję oraz podzielenie się z nami nagraniami referatów są odpowiedzialni: Urszula Klimut, Rafał Rukat, mgr Piotr Litwin oraz mgr Paweł Motyka.

7. Marta Sałyga (Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW): "Ucieleśniając surogację. Dyskursywne strategie wobec rodzicielstwa zastępczego i wspomaganego rozrodu"

8. Paweł Zięba (Kognitywistyka, Instytut Filozofii UJ): "Czy przekonania zawiasowe są ucieleśnione?"

U podstaw programu badawczego realizowanego w szeroko pojętych naukach kognitywnych pod hasłem „poznania ucieleśnionego” (ang. Embodied Cognition) tkwi założenie, że procesy poznawcze są w istotny sposób zależne od ciała i jego interakcji ze środowiskiem. Wśród filozoficznych konotacji tej idei wymienia się zwykle fenomenologię (Merleau-Ponty, Husserl), ekologiczną teorię percepcji (Gibson), kognitywną teorię metafory (Lakoff, Johnson) oraz enaktywizm (Noë, O’Reagan).  Czy należy do tej listy dopisać Wittgensteina i jego koncepcję przekonań zawiasowych?

9. Marek Waligóra i Jakub Wojciechowski (Instytut Filozofii UMK, Interdyscyplinarne Centrum Nowoczesnych Technologii UMK): "Doświadczenie immersji w środowisku rzeczywistości wirtualnej prowadzi do zmian w postrzeganiu swojego ciała"

Jedną z funkcji umysłu jest generowanie świadomych doświadczeń odnoszących się do percypującego podmiotu jako źródła. Nasze ciała nieustannie wchodzą w interakcje z otaczającym je środowiskiem dokonując recepcji bodźców pochodzących z otoczenia. Nasza indywidualna, subiektywna perspektywa „bycia w ciele” jest skutkiem neuronalnej aktywności specyficznych obszarów w mózgu. Mentalna reprezentacja doświadczającego podmiotu zostaje uformowana w wyniku analizy sygnałów z biologicznego ciała oraz informacji pochodzących z receptorów. Wykorzystanie technologii do generowania środowiska wirtualnego pozwala w pełni kontrolować parametry otoczenia w jakim znajduje się podmiot. Zanurzenie się w wymiar rzeczywistości wirtualnej przy jednoczesnej analizie pracy mózgu, pozwala zbadać mechanizmy odpowiadające za wytwarzanie mentalnej reprezentacji ciała przez podmiot.

Skąd ciało wiedziało? cz. 2

Nagrania referatów wygłoszonych w ramach II edycji Studencko-doktoranckiej konferencji „Skąd ciało wiedziało? Ucieleśnienie w naukach kognitywnych i społecznych”. Konferencja odbyła się w dniach 15-16.05.2015 w Pracowni Duży Pokój (Warszawa ul. Warecka 4/6). Organizatorem był Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego. Za konferencję oraz podzielenie się z nami nagraniami referatów są odpowiedzialni: Urszula Klimut, Rafał Rukat, mgr Piotr Litwin oraz mgr Paweł Motyka.

4. Jan Wawrzyniec Lech (MISH UW): "Wykonanie i zapis. Przedmiot badań antropologii muzyki w świetle ucieleśnienia, fenomenologii percepcji i doświadczeń terenowych" 

Antropologiczne badanie muzyki, praktyk muzycznych i rozmaitych perspektyw estetycznych związanych z muzyką nierzadko wiąże się z koniecznością rozczytania zakodowanej w nutowym zapisie kulturowej treści. Jak jednak czytać zapis muzyczny w kontekście empirycznych badań tere-nowych, skoro wykonanie zapisanego utworu nigdy nie oddaje zapisków na pięciolinii w sposób idealny? Odpowiedzi dostarcza fenomenologia percepcji Merleau-Ponty'ego, która, wykorzystując kategorię ucieleśnienia, postuluje przełamanie granic zapisu i wykonania. Prowadzi to do postrzegania muzyki jako cielesnego, indywidualnego doświadczenia, któremu dalsze będą pozo-stające na poziomie lektury tekstu analizy. Opisy tego rodzaju podejścia do muzyki i ucieleśnionego doświadczenia dźwiękowego przedstawię na podstawie własnych przeżyć terenowych środowisk rzymskokatolickich w podolskiej miejscowości Murafa.

5. Anna Duda (Instytut Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych UŚ): "Aspekty ucieleśnienia w pracy Studia Dwóch Ścieżek – studium przypadku" 

Referat to prezentacja obszarów pracy studia wraz z przykładowymi formami ćwiczeń tak, by uzyskać przekrój aspektów, w jakich rozważane może być pojęcie ucieleśnienia. Ze względu na brak usystematyzowanego języka opisu dla praktyk z pogranicza sztuk walki i działań o charakterze performatywnym, opis pracy studia dokonywany jest na podstawie weryfikowania wewnętrznego języka, jakim członkowie opisują własne działania (m.in. pojęcie „punktu newralgicznego”) i konfrontowanie go z już istniejącymi pojęciami stosowanymi na gruncie teatrologii (głównie w nurcie antropologii tańca i teatru), estetyki oraz w konkretnych przypadkach – z zakresu neurokognitywistyki.

6. Wojciech Sak (Kognitywistyka UMK): "Rola temperatury w ucieleśnionym poznaniu: od pierwszych eksperymentów po aplikacje neuroekonomiczne" 

Pierwsze badania w podejściu ucieleśnionego poznania udowodniły wpływ samego fizycznego ciepła na percepcję społeczną. Na przykład otrzymanie na chwilę do przytrzymania ciepłego bądź zimnego napoju istotnie wpływało odpowiednio na późniejszą wysokość psychologicznej oceny drugiej osoby jako „ciepłej” bądź „zimnej”. Inne badania pokazały także wpływ zmiany odczuwanej temperatury na poziom altruizmu, czy ocen moralnych. Rola temperatury w ucieleśnionym poznaniu ma szczególne implikacje dla rozwiązań neuromarketingowych. Ostatnie badania neuroekonomiczne związane z ucieleśnionym pozaniem i społeczną konsumpcją pokazały jak istotną rolę w naszych zachowaniach odgrywa mechanizm samoregulacyjny, dążący do utrzymaniu balansu pomiędzy odczuwanym ciepłem bądź zimnem, zarówno fizycznym jak i społecznym. Wpływa on na społeczne aktywności, produkty i usługi, jakie wybieramy ze względu na odczuwaną temperaturę, zarówno psychiczną (społecznie zależną) jak i fizyczną. Odpowiednia manipulacja tymi dwiema zmiennymi pozwala zwiększać sprzedaż, pozostawiając konsumentów nieświadomymi ucieleśnionych źródeł ich decyzji.

Skąd ciało wiedziało? cz. 1

Nagrania referatów wygłoszonych w ramach II edycji Studencko-doktoranckiej konferencji „Skąd ciało wiedziało? Ucieleśnienie w naukach kognitywnych i społecznych”. Konferencja odbyła się w dniach 15-16.05.2015 w Pracowni Duży Pokój (Warszawa ul. Warecka 4/6). Organizatorem był Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego. Za konferencję oraz podzielenie się z nami nagraniami referatów są odpowiedzialni: Urszula Klimut, Rafał Rukat, mgr Piotr Litwin oraz mgr Paweł Motyka.

1. Andrzej Jankowski (Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej – Sopot): "Narzędzie jako rozszerzenie ucieleśnionego umysłu – ujęcie kognitywistyczne"

Referat dotyczy tego, w jaki sposób narzędzia modyfikują schemat ciała i percepcję oraz neuronalna podstawa tych zmian. Jego autor przedstawia w nim analizę wyników badań z wykorzystaniem tzw. neuroobrazowania.

2. Monika Chylińska (Katedra Teorii Poznania KUL): "Kreatywność ucieleśniona – stanowisko Petera Carruthersa w sporze o źródła twórczego działania"

Wystąpienie dotyczy teorii Petera Carruthersa. Autorka referatu przybliża ją słuchaczom, a następnie proponuje własną analizę krytyczną tego podejścia oraz rozważa dalsze możliwe kierunki badań w dziedzinie 'kreatywności ucieleśnionej'.

3. Klara Keler (Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW): "Projekt: ciało, czyli o znaczeniu obnażenia"

Opowieści z dzieciństwa

Kiedy byłam dzieckiem, wieczorami mój dziadek snuł opowieści o czasach swojej młodości. Opowiadał mi o tym, jak toczyło się życie na podwórku jednej z kamienic na starym mieście w Poznaniu – o budzących go dźwiękach mieszczącej się tam mleczarni, bardzo srogich zimach i o wesołym, choć ubogim życiu przed wojną. Mówił też o wybuchu II wojny światowej i okupacji Poznania. Postanowiłam uwiecznić część z tych historii w formie krótkiego podcastu. Zapraszam do wysłuchania tej autobiograficznej narracji rodowitego mieszkańca Poznania.

Autorką podcastu jest Stanisława Maria Piotrowska

W nagraniu wykorzystano następujące utwory: Szczepcio i Tonko „Dobranoc, oczka zmruż”; Zenon Jaruga „Domek z kart” oraz „Powiedz mi mój księżycu”; Tadeusz Faliszewski „Cóż bez miłości wart jest świat”; Orkiestra Henryka Golda „Idzie wiosna”; Adam Aston „Ani ty, ani ja” oraz „W siódmym niebie”; Tola Mankiewiczówna „Powróćmy jak za dawnych lat".

O kobietach w grach wideo – czyli gdzie stereotypy mają się świetnie

Podcast jest próbą pokazania w jaki sposób przedstawiane są postacie kobiecie w popularnych grach wideo. Gry to ciekawy temat badawczy chociażby z tego względu, że ich coraz szybsze rozwijanie się, zarówno technologiczne jak i fabularne powoduje, że w ilości odbiorców zaczynają prześcigać kino czy telewizję. Dzięki temu, że stają się coraz dojrzalsze i ambitniejsze przestają być uznawane tylko za niebezpieczną i niezdrową rozrywkę dla nastolatków płci męskiej. Współcześnie w gry grają ludzie w różnym wieku, również kobiety, które nadal nie są przez branżę gier traktowane na równi z graczami męskimi. Odzwierciedla się to zarówno w nadal częstej dyskryminacji graczek czy twórczyń gier, ale także w tym jak schematycznie przedstawiane są postacie żeńskie w samych grach. Sytuacja ta powoli ulega zmianie i jest wiele produkcji, w których odstępuje się już od krzywdzących stereotypów, ale twórcy nadal stronią od wprowadzania silnych i naturalnie wyglądających postaci kobiecych. Podcast zawiera fragmenty gameplayów, które to potwierdzają, a także wypowiedzi trzech graczy, moich znajomych, którzy przedstawiają swoje zdanie na ten temat. Jednocześnie zaznaczam, że podcast nie jest całościowym przedstawieniem problemu (o którym szerzej traktować będzie moja praca magisterska), a jedynie jego wycinkiem.

 

Autorka podcastu: Katarzyna Przepiera

 

W podcaście wykorzystano utwory z następujących gier: 1. Grand Theft Auto V Online 2. Grand Theft Auto: San Andreas 3. Remember Me 4. Assassin’s Creed Black Flag 5. God of War III 6. Infamous 7. God of War III 8. Planescape Torment 9. Mass Effect II 10. Tomb Raider (2013) 11. Remember me 12. Bioshock Infinite 13. Dragon Age Origins 14. World of Warcraft: Warlords of Draenor 15. Assassin’s Creed III: Liberation 16. Planescape Torment 17. Heavy Rain 18. Borderlands II

IV TSBJ: Metodologia badań nad kulturami transportu i infrastruktury mobilności.

28.05.2015: Referat wygłoszony w trakcie IV Transdyscyplinarnego Sympozjum Badań  Jakościowych w Poznaniu w ramach grupy tematycznej pt. Mobilność, wielomiejscowość, deterioryzacja. Referat dr Agaty Stanisz pt. Mobilność i wielomiejscowość: metodologia badań nad kulturami transportu i infrastruktury mobilności.

IV TSBJ: Niewizualne metody badań

27.05.2015: trzy referaty wygłoszone w trakcie IV Transdycyplinarnego Sympozjum Badań Jakościowych w Poznaniu w ramach grupy dyskusyjnej pt. Audiowizualne metody badań jakościowych. Wystąpienia dotyczyły metod niewizualnych, w których najistotniejszą rolę odgrywa dźwięk, techniki jego rejestracji oraz późniejsze tworzenie reprezentacji wiedzy terenowej i naukowej.

1. Wystąpienie dr Agaty Stanisz pt. Niewizualne metody badań: audiografia i akustemologia

2. Wystąpienie mgr. Jarosława Jaworka pt. Metody badań historii dźwiękowej

3. Wystąpienie mgr Magdaleny Zych pt. Audiosfera wesela, słuch i wodze wyobraźni

* Polecamy odsłuchanie audycji, które powstały w ramach projektu Wesela 21. Audioportret, o którym opowiadała Magdalena Zych: http://etnomuzeum.eu/viewItem,wesela_21_audioportret.html

Wielkopolscy twórcy ludowi

Józef Chojnacki jest poetą i pisarzem, mieszka w malowniczej wsi Gułtowy położonej w powiecie poznańskim. Zaczął pisać już jako młody chłopak – z początku były to humorystyczne wierszyki, z czasem podejmował w swojej twórczości poważniejsze tematy. Jest autorem kilku tomików wierszy.  Do ostatniego z nich (wydanego w 2009 roku) ilustracje przygotowała jego żona – Janina, której często czyta swoje wiersze.

Regina Buganik pochodzi z Bukowiny rumuńskiej, wraz z całą rodzina został przesiedlona w roku 1946. Pomimo tylu lat spędzonych na terenie województwa lubuskiego cały czas pamięta o swoich korzeniach i kultywuje tradycje wyniesione z domu rodzinnego. Wiele lat udzielała się w lokalnym zespole śpiewaczym, którego członkowie śpiewali bukowińskie piosenki, które pamiętali z dzieciństwa i młodości.

Nagrania zostały wykonane przez dr Annę Weronikę Brzezińską w ramach projektu "Portret własny wielkopolskich twórców ludowych". Projekt realizowany jest w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznanego w dziedzinie "animacja i edukacja kulturalna".

O projekcie: http://tworcywielkopolscy.blogspot.com/ oraz https://www.facebook.com/tworcywielkopolscy